Kahramanım nerede kaldı?

Kayıp veya yas yaşadığımızda ya da herhangi bir zorlanma ile karşılaştığımızda içten içe birinin gelip bizi bu durumdan kurtarmasını umarız. Peki beklediğimiz bu kahraman, kahraman olmak için nasıl bir yolculuk yapmıştır dersiniz? Kahramanı kahraman yapan şeyler nelerdir?

Big Hero 6, Süper Kahraman 6 (2014) adıyla yayınlanan animasyon kahramanını kaybettiğinde kendini bırakan Hiro’nun kendisinin bir kahramana dönüşmesinin hikayesi. Hikayede, robot dahisi Hiro Hamada'nın kendini tehlikeli bir komplonun içinde bulunca en yakın arkadaşı olan Baymax isimli bir robotun ve bir grup yüksek teknoloji uzmanı genç arkadaşlarının yardımını alarak kendini büyük bir maceranın içinde buluyor. 

Neden hayatımızda bizi kurtaracak bir kahramana ihtiyaç duyarız?
'İnsanoğlunun kendini sakinleştirmesinin en doğal yolu, üzgün olduğunda birine tutunmaktır,' diyor Hollanda asıllı travma uzmanı Van Der Kolk. Neden mi? İnsan ilişkilerini anlama konusunda en büyük açılımları yapmış olan John Bowlby, çocukların doğal iletişim sistemini geliştirebilecekleri belirli bir (ya da birkaç) yetişkin seçmeye programlı olduklarını keşfetti.

Bu dünyaya geldiğimiz anda varlığımızı duyurmak için çığlık atarız. Güvenli bir temelden geliyorsak, biri hemen bizimle ilgilenir, bizi yıkar, kundaklar, karnımızı doyurur ve en iyisi de bize bakım veren kişi bizi tatlı bir tensel temas için kucağına ya da göğsüne yatırır. Büyüdükçe, aşamalı olarak hem duygusal hem de fiziksel olarak kendimize bakmayı öğreniriz. Ancak kendimize bakım ile ilgili ilk dersleri bizimle çocukken nasıl ilgilenildiğinden alırız. Kendimizi sakinleştirme veya regüle etme becerilerinde uzmanlaşmamız, bize bakan kişilerle ilk ilişkilerimizin ne kadar uyumlu olduğuna bağlıdır.

Anne - babaları, rahatlık ve güç kaynağı olan çocukların yaşam boyu süren avantajları bu ilişkide uyumlu olmayı tecrübe etmiş olmalarından gelir. Bu avantaj, onlar için kaderin oynadığı en kötü oyunlara karşı bir tür kalkan görevi görür. Diğer taraftan anne - babaları ya da bakıcıları sevgi dolu ve ilgili olsun ya da duyarsız veya istismarcı olsun çocuklar kendilerinden daha güçlü bir yetişkine bağlanmaya programlanmıştır. Bu program biz ne kadar yaş alsak da içeride işlemeye devam eder. Dolayısıyla, kayıp veya yas yaşadığımızda ya da herhangi bir zorlanma ile karşılaştığımızda içten içe birinin gelip bizi bu durumdan kurtarmasını umarız.

Peki beklediğimiz bu kahraman, kahraman olmak için nasıl bir yolculuk yapmıştır dersiniz? Kahramanı kahraman yapan şeyler nelerdir?
Bugüne kadar okuduğunuz ve izlediğiniz eserlerin belli bir döngüyü takip ettiğini muhtemelen fark etmişsinizdir. Örneğin Harry Potter, Yüzüklerin Efendisi, Matrix gibi seriler birbirlerinden çok farklı gibi görünseler de hikayeler temelinde hep ortak öğeler barındırır. Eğer bu benzerlikler dikkatinizi daha önce çektiyse ancak tam bir döngü gözünüzde canlanmıyorsa, gelin beraber bu konuyu uzmanından öğrenelim.
Joseph Campbell isimli mitolog 1949 yılında Kahramanın Sonsuz Yolculuğu – The Hero with Thousand Faces adlı kitabı kaleme aldı. Kitapta; farklı kostümler giyen, farklı kişiler, farklı yerler, farklı zorluklarla karşılaşan fakat aynı süreçlerden geçen tek bir kahramandan bahsetmektedir. Joseph Campbell bir kahramanın nasıl kahraman olduğunu anlatır.
Resimde görünen Joseph’in çıkardığı kahramanın yolculuğunun haritası. Haritaya bakarken kolaylık olması açısından yuvarlağı bir saat gibi düşünebiliriz. Haritaya göre saat 12:00’de sıradan dünyada başlayan yolculuk yine saat 12:00’de sıradan dünyada son buluyor (ta ki bir sonraki yolculuğa kadar).

12 : 00 - Sıradan Dünya

​Okuduğumuz veya izlediğimiz hikayelerin hepsi sıradan dünyada başlar. Büyücü de olsa, vampir de olsa herkesin kendi sıradanlaşmış dünyası ve kendine göre bir hayatı vardır. Kahramanlarımız sıradan dünyalarında her zamanki işleriyle uğraşırken kendilerini beklenmedik bir maceranın içinde bulurlar.

1: 00 - Maceraya Çağrı ve Çağrıyı Reddetme
Maceraya çağrı evresinde karakter kendi dünyası dışındaki bir yolculuğa davet edilir ya da çağrılır. İlk etapta, komfor alanını bırakıp bir bilinmeze doğru yol almak çok da çekici gelmez kahramanlara. Kahramanlar da diğer insanlar gibi düzenini bozmaya ve tehlikelerle boğuşmaya can atmazlar. Ancak kahramanlık hikayelerindeki karakterler her seferinde heyecanlarına ve meraklarına yenik düşüp gelen daveti kabul ederler. Çağrıya kulak veren ‘kahramanın’ macerası böylece başlamış olur.

2:00 - Akıl Hocası ile Tanışma

Yolun başlarında kahraman, kendinden biraz daha bilge birisiyle tanışır. Onun kendisine rehberlik etmesine izin verir. Yola devam ederken ona sık sık danışır, fikir alır.

3:00 - Eşiği Atlama

Kahraman, macera çağrısını kabul ettikten ve akıl hocasıyla tanıştıktan sonra sıradan dünyayı arkasında bırakarak eşikten ilk adımını atar. Kendi sıradan dünyası dışında bir düzendir eşiğin diğer tarafı. Burada bilmediği, daha önce görmediği farklı dinamikler hüküm sürüyordur.

4:00 - Müttefikler, Sınavlar ve Düşmanlar
Her kahraman çıktığı macerada kendisine yardım edecek dostlar edinir. Kurulan bu müttefiklikler ‘kahramanın’ ödüle ulaşma yolundaki en büyük desteğidir. Her yolculukta kahramanın karşısına geçmesi gereken sınavlar çıkar. Kahraman olmak kolay değildir. Çözmeniz gereken bilmeceler, öldürmeniz gereken düşmanlar ve kaçmanız gereken tuzaklar vardır. Bu sınavların yanı sıra kahraman kendi içinde de sınanır. Kahraman olmak düşmanlara karşı hazırlıklı olmak, uyanık olmak demektir. Ödüle ulaşma yolunda kahramanın karşısına birçok düşman çıkar. Bazıları ilk vuruşta ölen düşmanlarken bazıları bölüm sonu canavarı gibi uzun soluklu bir mücadele gerektirir.

5:00 - Yaklaşma ve Hazırlık
Kurulan müttefiklikler, verilen sınavlar ve öldürülen düşmanlardan sonra kahraman, maceranın daha zorlu olan evresine geçiş yapmak için hazırlık sürecine girer. Bir sonraki evrede kahraman en büyük korkusuyla yüzleşecektir ve bunun altından kalkabilmesi için iyi hazırlanması gerekir.

6:00 - 07:00 - Kriz – Mağaranın En Derin Yeri
Kahramanın çıktığı bu zorlu yolculukta en büyük çileyi çekeceği evre artık gelmiştir. Her şeyi kaybedebileceğini göze aldığı yerde kendi en büyük korkusuyla yüzleşir.
​
8:00 - Ödül
Her macera, sonunda büyük bir ödül vaat eder. Kahraman, en büyük korkusuyla yüzleştikten sonra nihayet ödülüne kavuşur.

9:00 - Geri Dönüş Yolu
Yaşadığı büyük maceradan sonra kahraman, ödülüyle birlikte sıradan dünyasına dönmek üzere yeniden yola koyulur.

10:00 - Yeniden Doğuş
Sınavlar, düşmanlar ve tuzaklarla dolu macera kahramanı değiştirmiştir. Seçilmiş kişi olarak çıktığı bu macera, kahramana yeni güçler, yeni bakış açısı ile yepyeni bir hayat sunmuştur. Yeniden doğuşu yaşayan kahramanımız eskisinden daha bilge, daha güçlü, daha cesur ve daha dayanıklıdır.

11:00 - Ödülü Evine Getirme
Büyük macera nihayet sona erdiğinde kahramanımız ödülüyle geri döner. Yaşadığı tecrübeler, aldığı nasihatlar, geliştirdiği yetenekleri ile beraber eve döndüğünde tabi ki hiç bir şey aslında eskisi gibi olmayacaktır. Kahraman artık bambaşka biridir.

Veee her şey yeni baştan başlar…

12 : 00 - Sıradan Dünya

Biz de kahramanların geçtiği süreçlerden geçmiyor muyuz? Biz de onlar gibi bir çok zorlukla yüz yüze gelmiyor muyuz? Evet ejderhalarla savaşıp Voldemort’tan kaçmaya çalışmıyoruz. Ama bizim karşılaştığımız zorluklar da en az bunlar kadar korkutucu olabiliyor. Bizim de kendimize göre düşmanlarımız olmuyor mu? Zorluklarla başa çıkarken aklından yararlandığımız müttefiklerimiz olmuyor mu? Yaptığımız mücadeleler bizi değiştirip evimize ödül gibi bir dersle döndürmüyor mu?

Joseph Campbell diyor ki: ‘İçine girmeye en çok korktuğun mağarada aradığın hazine yatıyor.’ Senin girmeye korktuğun sembolik mağara nerede?
Karşına çıkan sınavlarda mı? Yapmak istediğin işte mi? Hali hazırda çalıştığın iş yerinde mi? Yoksa ilişkilerinde mi?
Kahramanın yolculuğu efsaneleri tüm zamanlarda ve kültürlerde karşımıza çıkıyor. Ve bu efsaneler güncellenmeye devam ediyor.

İzlediğin filmlerde, duyduğun hikayelerde hatta yakınlarının sana anlattıklarında dahi kahramanın yolculuğuna dair öğeler karşına çıkmaya devam edecek. Peki, neden sen kurtarılmayı beklemeye devam etmek yerine kendi kahramanın olmayasın?
​
Kendi hayatında bu çağrılara kulak ver. Konfor alanından çıkmak her ne kadar zor gelse de kendine bir şans ver. Zorluklara göğüs ger. Korkularınla savaş. Ne kadar hırpalansan da kendini toparlayabilme kapasitene güven. Aradığın hazinenin peşine düş.
Bir müttefike ihtiyaç duyduğunda klinik psikologlar da bu yolculukta sana rehberlik ve eşlik edebilirler. İyi yolculuklar şimdiden.